Depresja: czym jest? Przyczyny i objawy

Depresja: co to jest?

Depresja to słowo używane w codziennym języku do opisania szeregu uczuć, w tym smutku, frustracji, rozczarowania, a czasem letargu. W praktyce klinicznej termin „depresja” lub „duża depresja” różni się od tych codziennych okresów „załamania” na trzy sposoby. Depresja w rozumieniu klinicznym jest bardziej intensywna, trwa dłużej (dwa tygodnie lub więcej) i znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. W poniższym tekście słowo „depresja” odnosi się do depresji klinicznej. 

Depresja jako syndrom / zespół objawów:

Syndrom to zbiór objawów, zachowań lub uczuć, które często, choć nie zawsze, idą w parze. Zespół depresyjny to zbiór uczuć i zachowań, które, jak stwierdzono, charakteryzują osoby z depresją jako grupę. Może się okazać, że doświadczasz wszystkich lub tylko niektórych z nich. Istnieje wiele indywidualnych różnic w liczbie objawów i stopniu, w jakim doświadcza się różnych objawów, których lista znajduje się poniżej.

Objawy depresji można podzielić na 3 możliwe kategorie. Niektóre objawy są typu fizjologicznego, czyli są związane z doznaniami fizycznymi lub ciałem, na przykład: bezsenność, słaby apetyt lub niski poziom energii.  Inne objawy mają charakter poznawczy (myśli) i afektywny (emocje), np: myśli samobójcze, poczucie beznadziejności, smutek, płacz. Trzecia kategoria objawów dotyczy działań i zachowań, np. przebywania w łóżku, nie wychodzenia z domu, unikania ludzi.

Nastrój:

Depresja jest uważana za zaburzenie nastroju. Osoby z depresją opisują obniżony nastrój, który utrzymuje się dłużej niż dwa tygodnie. W łagodnych postaciach depresji osoby mogą nie czuć się źle przez cały dzień, ale nadal mają negatywne myśli i poczucie przygnębienia. Ich nastrój może się podnieść po pozytywnym doświadczeniu, ale ponownie spaść po nawet niewielkim rozczarowaniu.  W ciężkiej depresji obniżony nastrój może utrzymywać się przez cały dzień i nie ustępować nawet wtedy, gdy wydarzy się coś przyjemnego. Depresyjny nastrój może zmieniać się w ciągu dnia – może być gorszy rano i lepszy po południu. Nazywa się to „zmiennością dobową”, która często towarzyszy poważniejszemu rodzajowi depresji. 

Oprócz smutku, inne nastroje i uczucia typowe dla depresji to lęk,  poczucie winy,  bezwartościowości i nieadekwatności.

Myślenie:

Osoby z depresją myślą w określony sposób. Mają tendencję do postrzegania siebie w negatywnym świetle. Często ich samoocena i pewność siebie stają się bardzo niskie. Pojawiają się negatywne myśli na temat siebie samego, otaczającego je świata i przyszłości. Mogą pojawić się myśli samobójcze. 

Objawy związane z ciałem:

Niektórzy ludzie doświadczają fizycznych objawów depresji. Mogą pojawić się u nich problemy ze snem. Jedne osoby mogą mieć trudności z zasypianiem, wybudzać się ze snu w nocy i doświadczać trudności z ponownym zaśnięciem lub budzić się wcześnie rano. Inne mogą spać dłużej i odczuwać wzmożoną senność. U niektórych osób cierpiących na depresję może wystąpić utrata apetytu i wagi. Inne osoby mogą jeść więcej niż zwykle i przybierać na wadze. Kolejnym objawem może być utrata zainteresowania seksem. Często spada również poziom energii, a także motywacja do wykonywania codziennych czynności. Osoby z depresją mogą przestać robić rzeczy, które kiedyś sprawiały im przyjemność, ponieważ czują się pozbawione woli do działania lub ospałe. 

Interakcje z innymi ludźmi:

Wiele osób z depresją negatywnie postrzega swoje relacje, stając się nieszczęśliwymi i niezadowolonymi ze swojej rodziny i bliskich związków. Osoby te mogą czuć się wycofane, zaniepokojone, samotne i odizolowane, gdy są z innymi ludźmi (zwłaszcza w grupie). Mimo poczucia samotności jednocześnie jest im trudno dbać o podtrzymywanie interakcji z innymi, nawet jeśli mają ku temu możliwości.

Jeśli czujesz, że ten problem może Cię dotyczyć, zadaj sobie pytanie, jakie objawy i konsekwencje depresji odczuwasz:

„Jak zmienia się moje życie, kiedy mam depresję?”

„Co robię lub czego nie robię, kiedy jestem w depresyjnym nastroju?”

„Jak zmienia się wtedy mój pogląd na siebie, innych i przyszłość?” 

„Co inni ludzie zauważają we mnie, kiedy mam depresję?”

„Jakie objawy depresji związane z ciałem, emocjami i myśleniem u mnie występują?”

Przyczyny depresji: co powoduje obniżony nastrój?

Czynniki biologiczne:

Czynniki biologiczne, które mogą mieć pewien wpływ na depresję, obejmują: geny, hormony i substancje chemiczne w mózgu (tzw. neuroprzekaźniki).

Czynniki genetyczne:

Depresja często występuje w rodzinach, co sugeruje, że jednostki mogą dziedziczyć geny, które czynią je podatnymi na rozwój depresji. Jednak można odziedziczyć zwiększoną podatność na chorobę, ale niekoniecznie samą chorobę. Chociaż wiele osób może odziedziczyć tą podatność, bardzo wielu z nich może nigdy nie cierpieć na depresję.

Hormony:

Badania wykazały, że w depresji zachodzą pewne zmiany hormonalne. Mózg przechodzi zmiany przed i podczas epizodu depresyjnego. Może to skutkować nadmierną lub niedostateczną produkcją niektórych hormonów, co może odpowiadać za niektóre objawy depresji. Leczenie farmakologiczne może być skuteczne w leczeniu tych schorzeń.

Neuroprzekaźniki:

Komórki nerwowe w mózgu komunikują się ze sobą przez określone substancje chemiczne zwane neuroprzekaźnikami. Uważa się, że w depresji dochodzi do zmniejszenia aktywności jednego lub więcej z tych układów neuroprzekaźników. To zaburza pewne obszary mózgu, które regulują takie funkcje, jak sen, apetyt, popęd seksualny i być może nastrój. Obniżony poziom neuroprzekaźników skutkuje zmniejszoną komunikacją między komórkami nerwowymi i jest związany z typowymi objawami depresji. Wiele leków przeciwdepresyjnych wpływa na poziom neuroprzekaźników w mózgu.

Czynniki psychologiczne:

Myślenie:

Wiele wzorców myślenia wiąże się z depresją. Te wzorce myślenia obejmują:
•nadmierne skupianie się na negatywnych aspektach rzeczywistości
•branie odpowiedzialności za złe wydarzenia, ale nie za dobre; obwinianie się
•posiadanie nieelastycznych zasad dotyczących tego, jak należy się zachowywać
•myślenie, że wiesz, co inni myślą o Tobie i przekonanie, że myślą o Tobie źle

Utrata:

Czasami ludzie doświadczają utraty czegoś lub kogoś dla nich ważnego, a to może przyczynić się do pojawienia się stanów depresyjnych. Doświadczenie
straty może obejmować rozstanie i separację, utratę przyjaźni lub związku, utratę pracy, awansu, wsparcia itp.

Poczucie porażki:

Niektórzy ludzie mogą uzależnić swoje szczęście od osiągnięcia określonych celów, takich jak uzyskanie piątki na egzaminach, zdobycie określonej pracy, uzyskanie określonego zysku z przedsięwzięcia biznesowego lub znalezienie partnera życiowego. Jeśli z jakiegoś powodu nie są w stanie osiągnąć tych celów, mogą postrzegać to jako porażkę. To poczucie porażki może czasami wywołać lub nasilić depresję.

Stres:

Nagromadzenie stresujących wydarzeń życiowych może również przyczynić się do pojawiania się depresji. Stresujące wydarzenia obejmują takie sytuacje, jak bezrobocie, problemy finansowe, poważne trudności z małżonkami, rodzicami lub dziećmi, choroby fizyczne i poważne zmiany w okolicznościach życiowych.

Wniosek:

Terapia poznawcza:

Celem terapii poznawczej jest uświadomienie pacjentom, że mogą wpływać na swój nastrój poprzez identyfikowanie i zmianę swoich myśli i przekonań. Kiedy ludzie są w depresji, często mają bardzo negatywne myśli o sobie, swoim życiu i przyszłości. To dodatkowo pogarsza ich nastrój. Terapia poznawcza koncentruje się na odkrywaniu i kwestionowaniu nieprzydatnych założeń i przekonań oraz rozwijaniu pomocnych i zrównoważonych myśli. Terapia poznawcza jest również ustrukturyzowana, ograniczona w czasie i skoncentrowana na „tu i teraz”. Udowodniono, że ta forma leczenia depresji jest skuteczna, gdy osoby są w stanie zdobyć umiejętności, których uczy się w terapii.

Terapia behawioralna:

Osoby z depresją mają tendencję do odczuwania letargu i braku motywacji. Często pozostają w domu i unikają wychodzenia i interakcji z ludźmi. W związku z tym mogą przegapić okazje, które poprawią im nastrój. Terapia behawioralna ma na celu zidentyfikowanie i zmianę aspektów zachowania, które mogą utrwalić lub pogarszać depresję. Niektóre strategie behawioralne obejmują: wyznaczanie celów, planowanie działań, trening umiejętności społecznych i ustrukturyzowane rozwiązywanie problemów.

Wykazano, że te dwa rodzaje terapii są skuteczne w większości przypadków. Kombinacja tych terapii często jest oferowana osobom cierpiącym na depresję. Ten pakiet informacyjny koncentruje się na dostarczaniu informacji na temat poznawczych i behawioralnych aspektów depresji, w tym sugerowanych strategii, jak lepiej zarządzać swoim nastrojem.