NADMIERNA TROSKA O WYGLĄD – MODUŁ 1
Ten moduł jest częścią: Andony, L., Hill, S., Raykos, B. i Campbell, B. (2019). Caring less about your looks. Perth, Western Australia: Centrum Interwencji Klinicznych. Źródło: https://www.cci.health.wa.gov.au/
Moduł otwiera pakiet informacyjny przeznaczony dla osób, którym trudno jest zaakceptować swoje ciało i które zauważają, że troska o swój wygląd wywołuje negatywne konsekwencje emocjonalne, praktyczne i społeczne.
Wstęp:
Większość ludzi od czasu do czasu czuje się niezadowolona ze swojego wyglądu myśląc, że ich wymiary są za duże lub za małe, rysy twarzy niezadowalające, a skóra lub figura zbyt niedoskonała. W rzeczywistości badania naukowe dotyczące obrazu ciała pokazują, że to normalne, że kobiety i coraz częściej mężczyźni doświadczają momentów negatywnego nastawienia do swojego wyglądu. Większość osób patrzy też w lustro, aby zobaczyć, jak wygląda, od czasu do czasu zmienia fryzurę i używa makijażu lub innych produktów, aby „poprawić” swój wygląd. Jednak niektórzy ludzie stają się tak niezadowoleni ze swojego wyglądu, że zaczyna to w dużym stopniu ingerować w ich życie. Obawy dotyczące wyglądu stają się tak niepokojące i uporczywe, że wpływają na relacje, nastrój, finanse, a nawet zdrowie.
Chociaż byłoby wspaniale, gdybyśmy wszyscy mogli czuć się bardzo pozytywnie w odniesieniu naszego wyglądu cały czas, wiemy, że to po prostu nie jest realistyczne! Z tego powodu te moduły nie są zaprojektowane tak, abyś „pokochał/a” swoje ciało w stu procentach. Zamiast tego uczą, jak bardziej akceptować swój wygląd takim, jaki jest i jak zmniejszyć wpływ obaw i negatywnych myśli z nim związanych na codzienne życie.
Jeśli troska o wygląd utrudnia Ci funkcjonowanie, te moduły pomogą Ci skupić się na innych wartościowych i znaczących obszarach Twojego życia.
Problem ze zbyt dużą troską o swoje ciało i wygląd:
Podobnie jak samochód, ciało zabierze Cię tam, gdzie chcesz iść w życiu. Wyobraź sobie, że za każdym razem, gdy prowadzisz swój samochód, zastanawiasz się, czy jest za duży, za mały, za stary lub za wolny i co myślą o nim inni. Jak wpłynęłoby to na Twoje korzystanie z samochodu?
Może zacząłbyś/zaczęłabyś jeździć tylko nocą lub tylko tam, gdzie nie spotkasz ludzi, których znasz. Cały czas myśleć o tym, jak inni oceniają Twój samochód, gdy mijasz ich na drodze? Czuć niepokój i stres przed korzystaniem z pojazdu? Mieć trudności ze skupieniem się na jeździe myśląc o tym, jak wygląda pojazd? Używanie samochodu mogłoby się wówczas dość szybko stać dużym problemem i nie mógłbyś/mogłabyś bezpiecznie pojechać tam, gdzie chcesz.
Nadmierne skupienie na wyglądzie może mieć podobne konsekwencje. Zbytnie niepokojenie się swoim wyglądem naprawdę może przeszkadzać w Twoim życiu. Zanim przyjrzymy się temu bardziej szczegółowo, zacznijmy od sprawdzenia, czy obecnie nadmiernie przejmujesz się swoim wyglądem. Wypełniając kwestionariusz przy każdej pozycji oceń, jak często Cię ona dotyczy.
Nigdy |
Czasem |
Często |
Bardzo często |
|
Czuję silne niezadowolenie w związku z jednym (lub więcej niż jednym) aspektem mojego wyglądu. |
||||
Myślenie o tym, jak wyglądam powoduje u mnie dużo negatywnych emocji. |
||||
Sprawdzam, jak wyglądam w lustrze i innych przedmiotach odbijających światło. |
||||
Korzystam z określonej diety lub ćwiczeń po to, by zmienić swoje ciało (np. budowę ciała, masę mięśniową, wagę, figurę). |
||||
Przybieram konkretną pozycję ciała, aby ukryć niedoskonałości związane z moim wyglądem. |
||||
Porównuję mój wygląd z wyglądem innych (także osób przedstawionych w mediach i telewizji). |
||||
Spędzam czas szukając informacji o tym, jak mogę zmienić swój wygląd. |
||||
Myślę o zrobieniu operacji plastycznej / miałem/am operację plastyczną lub zabiegi poprawiające wygląd. |
||||
Unikam kontaktów towarzyskich z powodów związanych z moim wyglądem. |
||||
Unikam kontaktu fizycznego (np. uścisków, przytulania się, podawania ręki, seksu) z innymi z powodu obawy o to, co pomyślą o moim ciele/wyglądzie. |
||||
Unikam niektórych aktywności i sytuacji jeśli myślę, że inne osoby mogą w nich oceniać mój wygląd (np. uprawiania sportu, pójścia na siłownię, tańca, prezentacji i wideokonferencji online, poznawania nowych ludzi). |
||||
W trakcie spotkań z ludźmi trudno mi skoncentrować się na rozmowie, ponieważ jestem skupiony/a na myślach o tym, jak wyglądam. |
||||
Przed wyjściem z domu poświęcam dużo czasu na to, by zmienić lub poprawić swój wygląd (np. wybierając ubrania, nakładając makijaż). |
||||
Analizuję to, jak wyglądam na zdjęciach / retuszuję zdjęcia, zanim prześlę je innym /uważnie wybieram, które zdjęcia przesyłam. |
||||
Używam substancji mających na celu zmianę mojego ciała (takich, jak odżywki białkowe i budujące masę mięśniową). |
|
Jeśli odpowiedziałeś/aś “często” lub “bardzo często” na wiele z powyższych pytań, to może to sugerować, że nadmiernie przejmujesz się swoim wyglądem i że te obawy mają negatywny wpływ na Twoje życie. Zbadajmy to dalej.
Wpływ nadmiernej troski o wygląd na Twoje życie:
1) Relacje romantyczne, rodzinne i społeczne:
Jeśli nadmiernie martwisz się, że ludzie negatywnie oceniają Twój wygląd, może to w dużym stopniu zakłócić Twoje relacje. Na przykład może się okazać, że mniej udzielasz się towarzysko lub spotykasz się z przyjaciółmi dopiero po tym, jak spędzisz dużo czasu koncentrując uwagę na swoim wyglądzie (np. nakładając makijaż, wybierając ubrania lub układając włosy). Możesz również unikać romantycznych związków lub seksu i innych form intymności (takich jak przytulanie się lub całowanie). Ograniczenie kontaktu z przyjaciółmi i mniej okazji do zabawy i pozytywnych interakcji może sprawić, że poczujesz się smutny/a i samotny/a.
Zaabsorbowanie swoim wyglądem może również przeszkadzać w czerpaniu przyjemności ze spędzania czasu z rodziną i przyjaciółmi. Np. może być Ci trudno pozostać obecnym i cieszyć się doświadczeniem, jeśli cały czas martwisz się o swój wygląd i zastanawiasz się, jak inni go postrzegają.
Możesz także zauważyć, że Twoja rodzina i przyjaciele są sfrustrowani, kiedy chcesz dużo rozmawiać z nimi o swoim wyglądzie (szczególnie, jeśli mają trudności ze zrozumieniem, dlaczego te obawy są dla Ciebie tak ważne). Może to spowodować, że poczujesz się zawiedziony/a, rozczarowany/a, niezrozumiany/a lub zirytowany/a.
Poświęć chwilę na refleksję nad tym, w jaki sposób Twój stosunek do swojego wyglądu i dotyczące go negatywne myśli wpływają na Twoje relacje.
2) Praca i nauka:
Czas i wysiłek poświęcony na martwienie się o swój wygląd może przeszkadzać w pracy lub nauce. Możesz mieć trudności ze skupieniem się na swoich obowiązkach, a wykonanie codziennych zadań może zająć więcej czasu. Wyjście do pracy lub na zajęcia może wywoływać niepokój, zwłaszcza jeśli uważasz, że inni negatywnie oceniają Twój wygląd. Z tego powodu może się okazać, że inaczej zachowujesz się w pracy (np. podczas prezentacji lub na rozmowie kwalifikacyjnej) lub nie będziesz uczęszczać na zajęcia, co z kolei może utrudnić Ci realizację celów.
Zastanów się, w jaki sposób Twoje myśli dotyczące wyglądu wpływają na Twoją pracę lub naukę?
3) Samopoczucie i jakość życia:
Zaabsorbowanie swoim wyglądem może negatywnie wpłynąć na Twoje samopoczucie i dobrostan emocjonalny. Jeśli jesteś bardzo niezadowolony/a ze swojego wyglądu, możesz czuć się przygnębiony/a zaniepokojony/a, zakłopotany/a, a nawet zawstydzony/a. Kiedy czujesz się w ten sposób, możesz wycofywać się z sytuacji społecznych lub przyjemnych zajęć, zwłaszcza, gdy czujesz się niekomfortowo w swoim ciele lub gdy uważasz, że Twój wygląd może zostać negatywnie oceniony. Obawy może powodować np. chodzenie na plażę, basen lub siłownię, granie w gry zespołowe lub ubieranie się przed wyjściem. Unikanie tych sytuacji może prowadzić do dalszego obniżenia nastroju, ponieważ ograniczasz swoje możliwości czerpania korzyści, satysfakcji i przyjemności z aktywności fizycznej, zabawy i pozytywnych doświadczeń. W związku z tym Twoje życie może stać się bardzo ograniczone i niesatysfakcjonujące.
Co tracisz z powodu obaw związanych z wyglądem? W jaki sposób obawy związane z wyglądem wpływają na Twój nastrój i ogólnie na Twoje życie?
4) Zdrowie fizyczne:
Niektórzy ludzie próbując poprawić swój wygląd angażują się w zachowania, które mogą być szkodliwe dla zdrowia. Restrykcyjna dieta, nadmierny wysiłek fizyczny, wywoływanie wymiotów i nadużywanie środków przeczyszczających może być bardzo szkodliwe. Wiele osób angażujących się w te zachowania doświadcza braku energii, złego snu, wypadania włosów, upośledzonego funkcjonowania ważnych narządów i zaburzenia produkcji hormonów. Jeśli angażujesz się w którekolwiek z tych zachowań, zdecydowanie zachęcamy do wizyty u lekarza w celu regularnej kontroli medycznej. Możesz także przeczytać moduły na temat zaburzeń odżywiania.
Zastanów się, czy angażujesz się w potencjalnie szkodliwe zachowania w celu zmiany swojego ciała? Co dzieje się z Twoim ciałem, kiedy to robisz? Co może się z nim dziać, jeśli będziesz kontynuować?
5) Finanse:
Koszty oczyszczania, zabiegów kosmetycznych i medycyny estetycznej, członkostwa w siłowni, suplementów budujących mięśnie i produktów mających na celu poprawę swojego wyglądu mogą z czasem szybko wzrosnąć do setek, a nawet tysięcy złotych. W przypadku niektórych osób nadmierna troska o swój wygląd może nawet powodować utratę pracy, co może zwiększać presję finansową.
Jak obawy związane z wyglądem wpływają na Twoje finanse? Ile pieniędzy wydałeś/aś, próbując zaradzić swojemu niezadowoleniu?
Pracując nad tym modułem, możesz zacząć zdawać sobie sprawę, jak bardzo jesteś zaabsorbowany/a swoim wyglądem i jak bardzo wpływa to na Twoje życie i samopoczucie. W ciągu następnych 6 modułów dowiesz się więcej o tym, w jaki sposób problemy z wyglądem Cię powstrzymują i nauczysz się umiejętności minimalizowania ich wpływu na Twoje życie.
Podsumowanie modułu:
To normalne, że od czasu do czasu odczuwasz pewien stopień niezadowolenia ze swojego wyglądu. Nadmierna troska o swój wygląd może prowadzić do depresji, niepokoju i zawstydzenia. Może negatywnie wpływać na Twoje związki i codzienne życie oraz na Twoje kontakty towarzyskie, zajęcia, pracę, naukę lub hobby. Czasami nadmierne skupienie się na wyglądzie może również powodować obciążenie finansowe, ponieważ próba zmiany swojego wyglądu może być bardzo kosztowna.
Chociaż prawie niemożliwe jest bycie zadowolonym/ą ze swojego wyglądu przez cały czas, z pewnością można nauczyć się, jak bardziej akceptować swój wygląd i zmniejszyć wpływ problemów z nim związanych na jakość życia.
